ਸਾਲ 2023 ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਵਰਜਿਨ ਐਟਲਾਂਟਿਕ ਏਅਰਲਾਈਨ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਟਿਕਾਊ ਹਵਾਈ ਬਾਲਣ (Sustainable Aviation Fuel – SAF) ਨਾਲ ਉਡਾਣ ਭਰੀ ਸੀ। ਹੁਣ ਭਾਰਤ ਵੀ ਇਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਦੀ ਤਿਆਰੀ
ਭਾਰਤ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਮੰਤਰੀ ਰਾਮ ਮੋਹਨ ਨਾਇਡੂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ SAF ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਹਵਾਈ ਯਾਤਰਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਾਰਬਨ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਸ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਾਧਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਈਥਨੌਲ ਨੂੰ ਰਸਾਇਣਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਰਾਹੀਂ ਅਲਕੋਹਲ-ਟੂ-ਜੈੱਟ (ATJ) ਵਿੱਚ ਬਦਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਇਹ ਰਿਵਾਇਤੀ ਜਹਾਜ਼ੀ ਇੰਧਨ ਨਾਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਟੀਚਾ ਰੱਖਿਆ ਹੈ ਕਿ 2027 ਤੱਕ 1%, 2028 ਤੱਕ 2% ਅਤੇ 2030 ਤੱਕ 5% ਮਿਲਾਵਟ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।
ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਮੌਕਾ
ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਵਾਈਸ ਚਾਂਸਲਰ ਸਤਬੀਰ ਸਿੰਘ ਗੋਸਲ ਮੁਤਾਬਕ, ਮੱਕੀ ਤੋਂ ਈਥਨੌਲ ਬਣਾਉਣਾ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਮੱਕੀ ਤੋਂ ਝੋਨੇ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਪੈਦਾਵਾਰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
- ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਮੱਕੀ ਤੋਂ ਈਥਨੌਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਈ ਯੂਨਿਟ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਲੱਗ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।
- ਜੇ ਮੱਕੀ ਦਾ ਖੇਤਰ ਵਧਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਝੋਨੇ ਹੇਠਲਾ ਰਕਬਾ ਘਟ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਚਤ ਵੀ ਹੋਵੇਗੀ।
ਆਲੋਚਕਾਂ ਦੀ ਰਾਏ
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕ ਦਵਿੰਦਰ ਸ਼ਰਮਾ ਇਸ ਨੂੰ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦੇ।
ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, “ਫ਼ਸਲ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮਕਸਦ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਪੇਟ ਭਰਨਾ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ਕਾਰਾਂ ਤੇ ਜਹਾਜ਼ ਚਲਾਉਣਾ। ਮੱਕੀ ਨੂੰ ਵੀ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਅਤੇ ਜਲ ਸਰੋਤਾਂ ਲਈ ਖ਼ਤਰਾ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ।”
ਨਤੀਜਾ
SAF ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਕਾਰਬਨ ਨਿਕਾਸ ਘਟਾਉਣ, ਤੇਲ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਘਟਾਉਣ ਅਤੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਸ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਲਾਭ ਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਲਈ ਚੁਣੌਤੀ ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਮੌਜੂਦ ਹਨ।
