ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ‘ਚ ਆਏ ਹਾਲੀਆ ਹੜ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨ ਨੁਕਸਾਨੀ ਤੇ ਤਨਾਵ ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਰਾਵੀ ਦਰਿਆ ਦੇ ਉਥਲੇ ਪਾਣੀ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀਆਂ ਉਲਟ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ।
ਘਣੀਏ ਕਾ ਬੇਟ ਪਿੰਡ (ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ) ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਦਸ ਏਕੜ ਵਿੱਚ ਝੋਨੇ ਦੀ ਬੀਜਾਈ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਪਰ ਹਰਿਆਲੀ ਸਮਾਪਤ ਹੋ ਗਈ। “ਮੈਨੂੰ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਤਨਖ਼ਾਹ ਕਿੱਥੋਂ ਆਏਗੀ? ਘਰ ਦਾ ਖਰਚਾ ਤਾਂ ਫਸਲ ਨਾਲ ਹੀ ਚਲਦਾ ਸੀ,” ਉਹ ਦੱਸਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਖੇਤਾਂ ‘ਚ ਹਾਲੇ ਵੀ ਪਾਣੀ ਖੜਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਬਹੁਤ ਚਿੰਤਾ ਹੈ।
ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਹੋਰ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਵੀ ਮਿਲ ਕੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਹੜ੍ਹ ਨੇ ਨਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਫਸਲ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ, ਬਲਕਿ ਟਰੈਕਟਰ, ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਵੀ ਖਤਮ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਕਈ ਕਿਸਾਨ ਕਰਜ਼ੇ ‘ਤੇ ਬੀਜ, ਖਾਦ ਅਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਲੈ ਕੇ ਕਰਦੇ ਆ ਰਹੇ ਸਨ, ਹੁਣ ਉਹਨਾਂ ‘ਤੇ ਕਰਜ਼ਾ ਹੋਰ ਵੀ ਵੱਧ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਰਵਿੰਦਰ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਲਗਭਗ ਚਾਰ ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ ਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ (70) ਜਿਹੜੇ ਘਣੀਏ ਕਾ ਬੇਟ ਦੇ ਨੇੜੇ ਵੱਸਦੇ ਹਨ, ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪਾਣੀ ਦੀ ਤੀਵ੍ਰ ਵਹਾਅ ਕਾਰਨ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਥਾਂ ਤੇ ਵਸਾਉਣਾ ਪਿਆ। ਉਹ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਘਰ ਦੇ ਕਮਰੇ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਟਰਾਲੀ ‘ਤੇ ਟੈਂਟ ਲਗਾ ਕੇ ਰਹਿਣਾ ਪਿਆ।
ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਸਰਪੰਚ ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਅਹਿਮ ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ 1988 ਵਾਲੇ ਹੜ੍ਹ ਨਾਲੋਂ ਇਸ ਵਾਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ। ਕਈ ਫਸਲਾਂ ਅਜੇ ਵੀ ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਬਰਬਾਦ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਦਫਾਕਤ ਦੀ ਬੀਜਾਈ ਵੀ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ।
ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ ਇਸ ਹੜ੍ਹ ਨੇ 2185 ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ 5 ਲੱਖ ਏਕੜ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਹੈ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸਾਲ ਝੋਨੇ ਦੀ ਉਤਪਾਦਨ ਘੱਟ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਗਾਰ ਜਮਣ ਕਾਰਨ ਨਵੀਂ ਬਿਜਾਈ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਆਏਗੀ।
ਕਈ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਮਨੋਭਾਵ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕੇਂਦਰੀ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ 20 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਮुआਵਜ਼ਾ ਕਾਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂਕਿ ਖੇਤੀ ਦਾ ਖਰਚਾ ਬੀਜ, ਖਾਦ, ਦਵਾਈਆਂ ਅਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਸਾਰੇ ਮਿਲਾ ਕੇ ਬਹੁਤ ਵੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸੋਚ-ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਾਹਿਰ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਝੋਨੇ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਦੇ ਵੱਡੇ ਅਸਰ ਦੇ ਕਾਰਨ ਦੇਸ਼ੀ ਭੋਜਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਤੇ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਹੜ੍ਹ ਨੇ ਬਸ ਘਰਾਂ ਅਤੇ ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਥਾਨਕ ਢਾਂਚੇ ਜਿਵੇਂ ਬਿਜਲੀ ਖੰਭੇ, ਪਾਣੀ ਦੇ ਸਿਸਟਮ ਅਤੇ ਰਸਤੇ ਨੂੰ ਵੀ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ। ਕਈ ਗ੍ਰਾਮਾਂ ਵਿਚ ਸੋਧਣ ਲਈ ਰਸਤੇ ਵੀ ਕੱਟ ਗਏ ਸਨ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਮਦਦ ਦੇ ਪਹੁੰਚਣ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਹੋਈ।
ਹੁਣ ਕਿਸਾਨ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਪਖ਼ਾ ਪੜਤਾਲ ਕਰਕੇ ਅਸਲ ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਪੂਰੀ ਗਿਣਤੀ ਜਲਦੀ ਜਾਰੀ ਕਰੇ ਅਤੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਰੀਹੈਬ ਹੈਲਪ ਜਿਵੇਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਬੀਜ, ਖਾਦ, ਸੂਚਨਾ ਤੇ ਕਰਜ਼ਾ ਮੁਆਫ਼ੀ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਤੁਰੰਤ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਏ।
ਨਤੀਜਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਹੜ੍ਹ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਈ ਹੈ, ਕਰਜ਼ੇ ਭਾਰ ਵੱਧ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਲਈ ਕੁਝ ਵੀ ਪ੍ਰਵਾਨ ਨਹੀਂ ਦਿਸਦਾ। ਹੁਣ ਮੁੱਖ ਤੀਵਰਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਲਦੀ ਨੁਕਸਾਨ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਾਇਆ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਲੋੜੀਂਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਮੁਹੱਈਆ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਜੋ ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਆਹਿਸਤਾ-ਆਹਿਸਤਾ ਦੁਬਾਰਾ ਖੜਾ ਕਰ ਸਕਣ।
